Κοινωνικές Ανισότητες στην Ευρώπη

Από ερευνητικά στοιχεία προκύπτει ότι υπάρχουν δύο δρόμοι προς την κατεύθυνση των υψηλών επιπέδων απασχόλησης στην Ευρώπη και σε άλλες προηγμένες χώρες: ο ένας βασίζεται σε ισχυρούς θεσμούς αγοράς εργασίας και συγκεκριμένες μορφές κοινωνικής πολιτικής, με χαμηλά επίπεδα κοινωνικής ανισότητας, και ο δεύτερος σε ανίσχυρους θεσμούς και κοινωνική πολιτική, με υψηλά επίπεδα ανισότητας. Μία τρίτη ομάδα χωρών έχει ανίσχυρους ή ακατάλληλους θεσμούς και κοινωνικές πολιτικές, μεγάλη ανισότητα και χαμηλά επίπεδα απασχόλησης. Ποιες ευκαιρίες και ποιους κινδύνους αντιμετωπίζουν οι χώρες σε αυτή την τρίτη ομάδα, αν προσπαθήσουν να απομακρυνθούν από αυτό το αρνητικό συνδυασμό;

Οι ακραίες κοινωνικές ανισότητες απειλούν την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης εξίσου με τις ακραίες οικονομικές ανισότητες. Η έκφραση «ακραίες κοινωνικές ανισότητες» περιγράφει μια σειρά από κοινωνικά προβλήματα που επηρεάζουν τα κράτη μέλη με πολύ διαφορετικό τρόπο (δημιουργώντας έτσι «ανισορροπίες»). Οι ανισορροπίες αυτές δεν είναι απλά «παρόμοια προβλήματα» σε ένα υποσύνολο κρατών μελών με χαμηλές επιδόσεις: θα πρέπει να αποτελεί ένα θέμα κοινού ενδιαφέροντος για όλα τα μέλη της Ευρωζώνης. Η ανεργία των νέων και η παιδική φτώχεια είναι δύο παραδείγματα. Η παρουσίαση θα επικεντρωθεί σε παράγοντες που εξηγούν τα επίπεδα και τις αποκλίσεις της παιδικής φτώχειας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η καταπολέμηση των ακραίων κοινωνικών ανισοτήτων, ιδίως εντός της Ευρωζώνης, απαιτεί να ενσωματωθεί η κοινωνική διάσταση σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ, ιδίως στην μακροοικονομική και δημοσιονομική εποπτεία.

Παρεμβάσεις και προτάσεις του Συνηγόρου του Παιδιού για την προαγωγή της ισότιμης πρόσβασης των παιδιών στην εκπαίδευση, την υγεία και τις υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας και την εξασφάλιση ικανοποιητικών συνθηκών διαβίωσης, με ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά που χειμάζονται από τη φτώχεια και τις ανισότητες κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.

Η αναδιάρθρωση της οικονομίας έχει οδηγήσει στον επαναπροσδιορισμό ορισμένων πτυχών της ανισότητας στις σύγχρονες κοινωνίες οι οποίες είναι βαθύτατα έμφυλες. Στην περίπτωση της Ελλάδας, όπως και στην περίπτωση άλλων χωρών σε φάση οικονομικής κρίσης και λιτότητας, η ανισότητα των φύλων εξακολουθεί να υφίσταται, ενώ αναδύονται νέες μορφές διακρίσεων. Η παρουσίαση βασίζεται στην κριτική ανάλυση των ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων της έρευνας σχετικά με τις πιο σημαντικές πτυχές της ανισότητας των φύλων προσφέροντας μια κριτική ανάλυση με συνέπειες ως προς τη διαμόρφωση μέτρων πολιτικής. Ο στόχος έγκειται στην παρουσίαση μια χρήσιμης ενόρασης σε στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής των γυναικών στην Ελλάδα, υπό την επίδραση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών διεργασιών. Στο πλαίσιο αυτό, θα εξεταστούν οι επιπτώσεις των μέτρων λιτότητας στην εφαρμογή των πολιτικών ολοκληρωμένης προσέγγισης της ισότητας. Το προσωπικό «κόστος» στις ζωές των γυναικών εξετάζεται επίσης από κοινού με τις στρατηγικές που έχουν αναπτυχθεί για τη βελτίωση της επίδρασής του.

Πολλές εκθέσεις της Ευρωπαίκής Ένωσης και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας έχουν δείξει ότι οι κοινωνικές ανισότητες στην υγεία προκύπτουν λόγω των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που σχετίζονται όχι μόνο με το βιοτικό επίπεδο, την καθημερινή ζωή και την πρόσβαση στις υπηρεσίες, αλλά και με ανισότητες στην εξουσία, το εισόδημα και τους πόρους. Ο σκοπός της παρούσας ομιλίας είναι να παράσχει νέα στοιχεία σχετικά με τις ανισότητες υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να προκαλέσει ανταπόκριση σε επίπεδο εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών. Εξετάζουμε την έκταση των κοινωνικών διαφορών σε ατομική υγεία σε όλες τις χώρες της ΕΕ που χρησιμοποιούν το EU-SILC και την Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα (ESS). Οι καθοριστικοί παράγοντες των ανισοτήτων υγείας αναλύονται σε σχέση με την κατάταξη του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, το κοινωνικό κεφάλαιο, καθώς και όσον αφορά την εκπαίδευση, την κατάσταση της απασχόλησης, το εισόδημα και την υλική στέρηση. Το εύρος των κοινωνικών διαβαθμίσεων εξετάζεται διαχρονικά σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ανάλυση δείχνει μια σημαντική επίδραση της οικονομικής κρίσης στην υγεία, με μεγαλύτερη έμφαση στις πιο υποβαθμισμένες κοινωνικοοικονομικές ομάδες.

Η παρουσίαση διερευνά το εύρος των κοινωνικών ανισοτήτων εντός και μεταξύ των κρατών μελών. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται σε σημεία αναφοράς σχετικά με το μορφωτικό επίπεδο, την απασχόληση και τη φτώχεια. Αυτά τα σημεία αναφοράς, που καθορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οδηγούν τις προσπάθειες μας για την επίτευξη ενός καλύτερου κόσμου. Αλλά παρότι είναι σίγουρα σημαντικά για τον εντοπισμό των συνθηκών διαβίωσης σε όλα τα κράτη μέλη, δεν προσφέρουν ένα κοινό όραμα για το πώς θέλουμε να ζήσουμε. Θέλουμε πραγματικά - και χρειάζεται- το ήμισυ του πληθυσμού να εκπαιδεύεται ακαδημαϊκά; Θέλουμε πραγματικά ένα ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού της τάξεως του 70 και πλέον τοις εκατό; Τι γνωρίζουμε για τις συνέπειες των σημείων αναφοράς στις κοινωνικές ανισότητες;

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες η ανισότητα του εισοδήματος αυξήθηκε στις περισσότερες εύπορες χώρες, ακόμη και στις παραδοσιακά "ισότιμες" χώρες. Η ανισότητα στην κατανάλωση δεν αυξήθηκε κατ' αντιστοιχία, καθώς οι πολύ πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι, τα χρέη συνέχισαν να αυξάνουν και ο πλούτος απέκτησε σπουδαιότητα. Η ιδεολογία που διαμόρφωσε τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις κατά τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί βασικό συντελεστή αυτών των αλλαγών. Πώς διαγράφεται το μέλλον των ανισοτήτων; Πώς εξετάζουμε τις παραμέτρους που εντείνουν αυτές τις τάσεις; Η παρουσίαση θα αξιοποιήσει τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού έργου GINI του 7ου Προγράμματος Πλαισίου.

Το σύνολο των ποσοστών γεννήσεων στην Ευρώπη μειώθηκε δραματικά σε όλες σχεδόν τις χώρες κατά τα τελευταία 40 χρόνια. Οι αναβληθέντες γάμοι και οι καθυστερήσεις στην τεκνοποιία που προέκυψαν από τις παγκόσμιες αλλαγές των ανθρωπίνων αξιών μπορούν να εξηγήσουν εν μέρει μόνο τη μείωση αυτή. Η Δρ Karabchuk ισχυρίζεται ότι ένας από τους κύριους λόγους της δραματικής μείωσης των γεννήσεων είναι η αύξηση της αστάθειας στην απασχόληση και το εισόδημα και η πόλωση της αγοράς εργασίας. Η ανάπτυξη ευέλικτων σχέσεων εργασίας αύξησε την αβεβαιότητα και τις ανισότητες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών. Οι κοινωνικές και εισοδηματικές ανισότητες έχουν ως συνέπεια λιγότερη ευτυχία, ειδικά για εκείνους που κατέχουν άτυπες (επισφαλείς) θέσεις εργασίας. Τα υψηλά ποσοστά των προσωρινά απασχολουμένων, ιδίως μεταξύ της νέας γενιάς, οδηγούν σε αύξηση της δυστυχίας και δυσαρέσκειας, ειδικά για τις γυναίκες που συνδυάζουν την ανατροφή των παιδιών με επαγγέλματα καριέρας. Η εργατική νομοθεσία είναι ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες για την εργασιακή ανασφάλεια. Η πρόβλεψη του μεριδίου της νομοθεσίας για την προστασία των επισφαλών θέσεων εργασίας για την απασχόληση επηρεάζει τις προθέσεις γονιμότητας και τη συμπεριφορά των γυναικών στους τομείς της οικογένειας - εργασίας. Η παρουσίαση έχει ως στόχο να αποκαλύψει και να εξηγήσει τις διαφορές μεταξύ χωρών στα ποσοστά γονιμότητας, καθώς και στην ευτυχία των γυναικών σε όλη την Ευρώπη, λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση της απασχόλησης τους .